ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΥΣ … ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΣ

.


1. Παλιές μνήμες

Για χρόνια πήγαινα σε εκδηλώσεις ωδείων να παρακολουθήσω ερμηνείες μαθητών στις οποίες συμμετείχε και ο γιος μου μέσα από την μαθητεία του σε αυτά.
Η αλήθεια είναι ότι ένοιωθα περιτριγυρισμένος από μια ατμόσφαιρα που μύριζε "απολυμαντικό" σαν και αυτό που βάζουν οι φοβικοί άνθρωποι σε "χέρια και μυαλό" ...για να προστατέψουν την ζωή τους από τη «άλλη ζωή» γύρω τους.

Η «χαρά» των παιδιών ήταν κρυμμένη πίσω από ένα «πρέπει» που έντυνε τον "επαγγελματισμό" του εκάστοτε ωδείου.

Ένοιωθα ότι ο τότε μικρός γιος, εκπαιδεύονταν σε μια έκφραση ψυχής που μέσα της έφερνε την αδυναμία να λειτουργήσει την ίδια τη ζωή… Δεν μπορούσα να πω όμως τίποτα μια και είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου την αντίληψη, ότι η ανατροπή της όποιας «παιδείας» (ως φιλοσοφία και στάση ζωής) γίνεται πάντα από μέσα , δηλαδή αφού την γνωρίσεις. Άλλωστε και εγώ είχα υποστεί την βάσανο της «παιδείας» σε άλλα γνωστικά αντικείμενα για να μπορέσω να κατανοήσω εκ των υστέρων ότι κάποιοι «δάσκαλοι» …ήταν χάρτινες και επίπεδες φιγούρες πάνω στα "έδρανα" της ματαιοδοξίας τους….

Αυτή η υποκειμενική ερμηνεία –που είχα- της «σοβαρής» μουσικής με ακολούθησε για αρκετά χρόνια και ένοιωθα ότι αφορά (η ύπαρξη της) ένα άλλο κόσμο που μέσα από την ειδική αγωγή της τέχνης του, κοινωνούν οι μυημένοι ένα λόγο που είναι διαφορετικός από αυτόν που είχα εγώ μπροστά στη ζωή μου.
Στο μυαλό μου (βέβαια) είχα αναπτύξει την αντίληψη ότι τα πάντα συνδέονται … και λειτουργούν σε ένα χορό που λέγεται ζωή στο παρόν μας, αλλά αυτό το κομμάτι της κλασσικής μουσικής μου ήταν ανερμήνευτο.
Ακούσματα έργων είχα αρκετά και μάλιστα επέλεγα την παρέα τους μέσα από το τρίτο πρόγραμμα την ώρα που οδηγούσα, αλλά δεν τα είχα φέρει στο μέτρο της ζωής μου... ώστε να αισθανθώ μέσα από αυτά πως κατανοώ και ερμηνεύω κομμάτια της ίδιας της ζωής... Μιλούσαν περισσότερο στην ηρεμία της ψυχής και μου έδιναν την δυνατότητα να κάνω χώρο σε σκέψεις που δεν ήσαν περιοριστικές και αγχωτικές στο παρόν μου.
Ομολογουμένως διαπίστωνα μια  αναπηρία που όμως την άφησα για χρόνια να περιμένει ώσπου να έρθει η ώρα της ίασης χωρίς άγχος.


2. Η ζωή που συμβαίνει

Η αίθουσα ήταν γεμάτη και με ένα βήμα συγκρατημένης περιέργειας μπήκα στην αίθουσα εκδηλώσεων του συλλόγου Ιμβρίων στην Αθήνα. Τιμώμενο πρόσωπο ήταν ο Γιώργος Χατζηνίκος που την ύπαρξη του την αγνοούσα μέχρι πρότινος.
Πριν τα βήματα με οδηγήσουν σε αυτή την εκδήλωση φρόντισα -όπως πάντα κάνω- να ενημερωθώ για το ποιος είναι. Το κύρος και η ενασχόληση του σε τόσο βάθος με την κλασσική μουσική με συνήρπασαν δημιουργώντας μου μια μεγαλύτερη περιέργεια για αυτή τη συνάντηση, παράλληλα με μια πίκρα για την ελλειμματική παιδεία που κουβαλάμε σαν λαός και ένα κομμάτι της το φέρω ακέραιο.
Άρχισαν λοιπόν να ερμηνεύουν αποσπάσματα από κλασικά έργα διάφοροι αξιόλογοι μουσικοί ώσπου έγινε η τελετή βράβευσης από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Μουσουργών για το πολυετές έργο του.

Από το σημείο που ένα μικρόφωνο πλησίασε την ευγένεια της έκφρασης του, άρχισε κάτι να αλλάζει μέσα μου από τα λόγια της ομιλίας του.
Αυτά που έλεγε δεν ήσαν λόγια ακατάληπτα από ένα αμύητο στο "βάθος" της κλασσικής μουσικής, αλλά ήσαν λόγια που απευθύνονταν ως ερωτικό κάλεσμα σε κάθε γοητευμένο άνθρωπο από την επιθυμία να μάθει και να ζήσει με επίγνωση τη ζωή.
Η φιλοσοφία , η πολιτική , η ανάγκη της ανθρώπινης έκφρασης … ήσαν όλα μπροστά μου σαν σκέψεις ξεντυμένες από τα τεχνικά εκφραστικά φκιασίδια που ήξερα ότι χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που κομπάζουν για το ειδικό της γνώσης τους… χάνοντας τον έρωτα της ζωής. Ότι έλεγε μιλούσε ίσια στην καρδιά μου.
Η ομιλία του είχε ένα βιωματικό χαρακτήρα μέσα από αναφορά σε επαφές και σκέψεις που αντάλλαξε με σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του.
Έφερε κοντά μας ένα ολόκληρο πολιτισμικό οικοδόμημα που καθρεφτίζεται μέσα από την μουσική του παιδεία και έπεισε στην καρδιά μας ότι αυτό «γέρνει» χωρίς θεμέλια ενώ νομίζουμε ότι είμαστε μέσα σε ένα σταθερό πολιτισμικό υπόβαθρο.

«Δείξτε μου τους ρυθμούς ενός λαού και θα σας πω για τον χαρακτήρα του» ήταν τα λόγια του Κομφούκιου που χρησιμοποίησε στην ομιλία του για να τεκμηριώσει μέσα από αυτά τον θόρυβο της μουσικής και πνευματικής έκφρασης του πολιτισμού μας.
Η βιωματική και παράλληλα φιλοσοφική προσέγγιση της ζωής μέσα από την μουσική συνεχίστηκε….
Πως θέλετε (αφηγήθηκε στο ακροατήριο) να παρακολουθήσετε τους μουσικούς που θα παίξουν για σας τον ρώτησε κάποτε ένας γλυκύτατος διευθυντής μουσικού χώρου στην Ινδία… «Ευρωπαϊκά ή σαν και εμάς;» Σάστισε στο παράδοξο και ρώτησε   «Μα πως γίνεται… να υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες», για να του απαντήσει στο ερώτημα "ο Ευρωπαϊκός τρόπος είναι να απλώσουμε ένα χαλί και να σας βάλουμε να καθίσετε σε μια πολυθρόνα απέναντι από τους μουσικούς ενώ το δικός μας τρόπος, είναι να βγάλετε τα παπούτσια και να καθίσετε μαζί μας"… Όπως ήταν φυσικό δεν θα διάλεγε ποτέ ένας πραγματικός Δάσκαλος το χαλί και την απέναντι καρέκλα.
Άλλωστε η αντίληψη που ανέπτυξε για το ευχαριστώ των εκάστοτε μαθητών σε κάθε Δάσκαλο, είναι ότι δεν μπορεί να αποφασίσει για τον ίδιο αν αυτοί πραγματικά τον δίδαξαν ή εκείνος αυτούς.

Την γοητεία του λόγου του την ακολούθησε η επαφή των δακτύλων του στο πιάνο.
Είχε πει προηγουμένως στην ομιλία ότι τα λόγια ενός μεγάλου Αμερικάνου μουσουργού του Τσαρλς Άιβς:  «Προς Θεού τι έχει να κάνει ο ήχος με την μουσική;», σαν αναφερόταν στην παρεξηγημένη αντίληψη που έχουμε νομίζοντας ότι το πρωταρχικό στοιχείο που αξιοποιεί η μουσική είναι ο ήχος.   Αυτό ακριβώς απέδειξε (πρακτικά) η ψυχή του που χόρεψε επάνω στα πλήκτρα για να μετουσιώσει ένα έρωτα που μετέδιδε εκείνη τη στιγμή στην αίθουσα.
Παρακολούθησα τη δόνηση στα χέρια του όταν ήταν σηκωμένα από τα πλήκτρα μετά την τελευταία συγχορδία της ερμηνείας μαζί με τα κλειστά του μάτια για ένα "ατέλειωτο" χρόνο που μου φαινόταν υπέροχος … Όση ώρα χανόταν η δόνηση του τελευταίου χτυπήματος μέχρι που έγινε σιωπή, η ψυχή του πάλλονταν σε μια τελετή που δεν είχε να κάνει με ότι ήξερα μέχρι τότε από τα ωδεία της εμπειρίας μου.

Μέσα από το παίξιμο και τα σχόλια του, άρχισα να αντιλαμβάνομαι τον Σκαλκώτα τελείως διαφορετικά από ότι τον ήξερα… Βέβαια η γνώση που μετέδιδε για το έργο του κορυφαίου Έλληνα Συνθέτη, απορρέει από το γεγονός ότι είναι μελετητής του και έχει αφιερώσει μια ολόκληρη ζωή γι αυτό σαν ερμηνευτής και διευθυντής ορχήστρας.

Τα "φώτα" έπεσαν και οι γνωστές φωτογραφίες ενθύμησης τραβήχτηκαν από τους διοργανωτές ενώ τα δικά μου βήματα με έφεραν έξω από την αίθουσα να έχω χαμένο το βλέμμα μου πίσω από ένα αναμμένο τσιγάρο για ότι είχα αφήσει την καρδιά μου να αισθανθεί.



3. Η αξία του Δασκάλου

Το κλείσιμο της τελετής με βρήκε αμίλητο με την παρέα μου όσο προσπαθούσα να ταξινομήσω τις πληροφορίες που είχα πάρει από αυτή την εμπειρία.
Εκείνη την ώρα ο Γιώργος Χατζηνίκος έφευγε από την εκδήλωση μαζί με μια μικρή ομάδα νέων ανθρώπων. Ο υπέροχος άνθρωπος που μου είχε δώσει την πληροφορία για αυτή την δημόσια εμφάνιση του Δασκάλου (και κοινή μας φίλη), καλέστηκε να βρεθεί στη συνέχεια μαζί με τον Δάσκαλο και έτσι κατά μια τύχη είχα την ευκαιρία να βρεθώ μαζί τους σε ένα κάθισμα τραπεζιού παρέα με την επίσης γοητευμένη από την εμπειρία κόρη μου.
Σε αυτό το τραπέζι, διαπίστωσα ότι η αντίληψη του σεβασμού και της απλής διαχείρισης μιας κουβέντας με υψηλό Λόγο ήταν γεγονός …Στο μυαλό μου έφερα εικόνες (όπως ακριβώς διάβαζα) μεταξύ Μαθητών και Δασκάλων στην αρχαία Αθήνα.
Υπέροχοι νέοι που δηλώνουν μαθητές του, με έκαναν να αισθανθώ μια υπερηφάνεια για ότι ευτυχώς δεν χάθηκε και είναι τόσο λίγο αλλά και πολύτιμο συνάμα στο υφάδι του πολιτισμού μας.

«Όταν πήρα το πτυχίο μου αποφάσισα να γίνω Μαθητής του Δασκάλου για να μάθω μουσική» μου είπε με σεμνότητα ένας υπέροχος άνθρωπος στο ερώτημα μου πόσο καιρό μαθητεύει δίπλα του.
Η μαθητεία έχει να κάνει με εμβάθυνση φιλοσοφική από ότι κατάλαβα πάνω στους δρόμους της μουσικής που είναι χαμένοι από τον πολιτισμό του «σχήματος» και της επανάληψης.

Σκέφτηκα τη ζωή γύρω μας που η έκπτωση των αξιών αποτελεί προσόν και μαγκιά για διάκριση του «τίποτα» των ανθρώπων.
Αναλογίστηκα την εκπεφρασμένη αδυναμία μιας πολιτείας να στηρίξει τον πολιτισμό μέσα από την Παιδεία … και χαμογέλασα πικρά για την υπάνθρωπη σκέψη της.
Χαμογέλασα , γιατί όλοι αυτοί (επώνυμη ή ανώνυμη μάζα) ... μου φάνηκαν αδύναμοι μπροστά στις μικρές ομάδες Μαθητών και Δασκάλων σε αυτή την παρακμιακή χώρα, που σίγουρα είναι αθέατες σαν δεν θα τις προβάλλει η ανάπηρη σκέψη της tv,  μα ούτε τις βλέπει η κοντόφθαλμη οπτική της  μετριότητας που αυτοπροσδιορίζονται ως πολιτικά σκεπτόμενοι.

Σκέφτηκα χαμογελώντας ότι το "τίποτα" της σκέψης μας … εύκολα διαλύεται από το Κάτι με Αξία
και φυσικά, δυστυχώς για κάποιους …. Υπάρχει ΕΛΠΙΣ !


Πρόσθετες πληροφορίες

Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Musipedia Χατζηνίκος Γιώργος

R. Schumann, Davidsbündlertänze, G. Hadjinikos 

Δεν υπάρχουν σχόλια: