Όταν κάποτε διάβασα κριτικές για το έργο του Ίψεν οι «Βρυκόλακες»
που είχε ανεβάσει το Εθνικό θέατρο το 1997 πρόσεξα (για μια φορά ακόμη) ότι
κανένας κριτικός δεν χρησιμοποιεί πρώτο πρόσωπο για τα λόγια που υπογράφει θέλοντας
όλοι να δώσουν μια καθολικότητα αποδοχής στην προσωπική τους κρίση.
Ακόμη πρόσεξα ότι στις κριτικές τους υπήρχαν αναφορές άψυχες
για τα ρεύματα του θεάτρου καθώς και για τις επί μέρους επιτυχίες ή αποτυχίες ενσάρκωσης
των ρόλων από τους ηθοποιούς.
Αν θα με ρωτούσε τη γνώμη μου κάποιος για τους κριτικούς της
τέχνης, θα έλεγα ότι -δεν έχω- μια και κάθε
ένας τους φαντάζομαι πως έχει αξιόλογα και ατελή στοιχεία στην προσωπικότητα
του. Αν όμως με ρωτούσαν την άποψη μου για την «κριτική» της τέχνης ως ανθρώπινη
συμπεριφορά θα έλεγα ότι είναι η χειρότερη εκδοχή της ανθρώπινης αδυναμίας που
θέλει να υπάρχει μέσα από την λογική εκεί που δεν της ζητείται.
Έχω μια σκέψη στο μυαλό μου που μου λέει πως δεν υπάρχουν φρέσκα
και μπαγιάτικα δημιουργήματα της τέχνης και έτσι περνώντας ξανά από την σημερινή
μου πραγματικότητα η πληροφορία αυτή για το έργο του Ίψεν, σκέφτηκα να την
μοιραστώ άχρονα με όσους θα τύχει να προσέξουν ως πνευματικές συγκροτήσεις που
δεν θα τους είναι κινέζικη η γλώσσα του θέματος που πραγματεύεται το άρθρο και
σαφώς το έργο.
Αν διαβάσετε έχοντας διάθεση να πληροφορηθείτε περισσότερα για
το έργο Βρυκόλακες του Ίψεν, θα συναντήσετε πληροφορίες που θα δίνουν ως
περιγραφή του έργου μια επιθετική και σοκαριστική γραφή του Νορβηγού συγγραφέα
απένατι στην εποχή του βγάζοντας βίαια στο φως τα άπλυτα της αστικής κουλτούρας.
Στην πραγματικότητα όποιος βλέπει θέατρο
και σκέφτεται γενικότερα τις απόψεις των εποχών είναι πνευματικά ανάπηρος και οφείλει
να γιατρευτεί ή να μην περάσει ξανά το κατώφλι του θεάτρου ασχολούμενος με άλλα
ζητήματα εναρμονισμένα με την ορθολογιστική αναπηρία του.
Για να μη νομίζετε ότι το ζήτημα αφορά την εκπαίδευση και το
επίπεδο γνώσης του κάθε ανθρώπου θα ήθελα να σημειώσω ότι στην πραγματικότητα
υπάρχουν πολλοί άνθρωποι της τέχνης που την υπηρετούν χωρίς να την γνωρίζουν. Άλλωστε οι μεγαλύτεροι «εχθροί» βρίσκονται πάντα
μέσα στο κέντρο κάθε περιχαρακωμένης ομάδας, αυτοκρατορίας, οικογένειας κλπ.
Ο θεατρικός λόγος που μπορεί να έρχεται από ένα Νορβηγό όπως
αυτός των Βρυκολάκων από το 1881 ή ακόμη από την Αρχαία Ελληνική γραμματεία με τις
υπέροχες δημιουργίες των τότε τραγωδών ή και κωμωδιογράφων, αν δεν μιλά στο
συναίσθημα μας και την προσωπική μας ζωή είναι άχρηστος.
Η ζωή στο επίπεδο της μειωμένης ανθρώπινης αντίληψης είναι (σκληρά)
πραγματική που σημαίνει πως αν είμαστε «άχρηστοι» εμείς ταυτόχρονα πεθαίνει και
ο κληροδοτούμενος λόγος μια και η αθανασία του βρίσκεται μόνο στην δική μας επιλογή
να τον κάνουμε βίωμα της στιγμής μας.
Αν μετά την λήθη τον ανακαλύψουν κάποιοι άλλοι σε ένα
κατοπινό χρόνο, τότε είναι δική τους τιμή που θα διευρύνουν την συναισθησία τους
απέναντι σε ότι ο Νους θέλει να μας ορίσει ως ορθολογιστική σκέψη με μπόλικη
κριτική που αποφεύγει να δει τον εαυτό του.
Το έργο οι Βρυκόλακες χαρακτηρίζεται ως κλασικό αλλά δεν ξέρω
αν σημαίνει τίποτε αυτό ούτε αν έχει νόημα να δίνουμε τέτοιες ετικέτες σε ότι μας
καλεί να δούμε κομμάτια μας. Για την πέννα
όμως του Ίψεν και την οικονομία της κάθε δράσης όσοι έχουν μια μικρή εμπειρία
από θέατρο φαντάζομαι ότι έχουν να εκστομίσουν μόνο επαίνους.
Το έργο είναι ένα παιχνίδι μέσα στην λογική μας και τα πρόσωπα
καθώς και οι καταστάσεις είναι απλά μια δευτερεύουσας σημασίας αφορμές που χρειάζονται
για να λεχθούν οι διαχρονικές πορείες της σκέψης του ανθρώπου.
Αν δεν μπορέσει κάποιος να ανέβει (νοερά) στην σκηνή με κάθε
τέτοιου έργου το λόγο και να πάρει τον δικό του ρόλο ωσάν να τον αφορά άμεσα
για τη ζωή του, τότε το καλύτερο είναι να σκεφτεί μήπως είναι ήδη κριτικός και
δεν γνωρίζει το θέατρο. Κάποτε θα πρέπει μέσα από την παιδεία να μάθουμε ότι είναι
διαφορετικό ένα σύγγραμμα με απόψεις και τεκμηριώσεις από την λειτουργία του
θεάτρου.
Τα ζητήματα που αφορούν του κάθε ενός τη ζωή ας τα αναλογιστεί
μόνος του, αν έχει την ικανότητα επεξεργασίας της αυτοπαρατήρησης και τότε να είναι
σίγουρος ότι θα έχει διευρύνει τη σκέψη του και κατά συνέπεια τις επιλογές της ζωής
του.
Αν θα με ρωτούσε κάποιος πως φαντάζομαι την μορφή της παιδείας
των ανθρώπων σε ένα μακρινό μέλλον, θα έλεγα ότι θα περιελάμβανε πολύ χαρά και
λίγα μαθήματα. Στο παιχνίδι και στην χαρά θα υπήρχαν τα μαθηματικά και οι φυσικές
προσεγγίσεις της ζωής μας, ενώ σαν μάθημα που θα επέτρεπε την θλίψη ως
δημιουργικό εργαλείο της συναίσθησης θα ήταν το θέατρο που περιέχει στην
λειτουργία του ένα αγώνα του ανθρώπου να ξεπεράσει το ύψος του δηλαδή να καταφέρει
την ανατροπή των στερεοτύπων του.
Όμως θα σας παραθέσω τρία βίντεο του Εθνικού Θεάτρου που περιλαμβάνουν
την παράσταση που προανέφερα και κατά την δική μου κρίση έχουν αρκετά να πουν
για το παρόν μας έστω και αν έχουν την μικρή απόσταση των 130 χρόνων από το
σύρσιμο της πέννας του Ίψεν στο χαρτί.
Α΄ πράξη :
Β΄ πράξη :
Γ΄ πράξη :
Σημείωση
Με διπλό κλικ επάνω στην εικόνα θα έχετε μεγάλη οθόνη που
χρειάζεται η παρακολούθηση του έργου.
